Zabytki

Szczegóły: Opublikowano: środa, 26, kwiecień 2006 02:00; Odsłony: 22084

Zespół pałacowo-parkowy

Położony jest we wschodniej części Dorohuska, na wyniesionym ponad nadbużańskie łąki płaskim majdanie, gdzie wcześniej znajdował się dwór obronny Orzechowskich (z XVI w.), w przekazach zwany "zamkiem". Ten majdan o wymiarach ok. 150x150 m, z wyrównanymi skarpami i śladami trzech bastionów ziemnych, stanowi pozostałość po dawnym fortalitium, stanowiącym jeden zespół z dworem obronnym czy też zamczyskiem. Otóż, kolejny posiadacz Dorohuska, Michał Maurycy Suchodolski, w pierwszej połowie XVIII w. w miejscu tym, najprawdopodobniej częściowo na fundamentach starszego założenia obronnego, wzniósł reprezentacyjną rezydencję barokową i założył przy niej park o charakterze krajobrazowym.

Pałac Suchodolskich

Usytuowany jest w centrum fortalicyjnego majdanu, w pobliżu jego kurtyny północnej (od strony łąk). Jest to obiekt murowany z cegły, parterowy, w części środkowej piętrowy, założony na rzucie wydłużonego prostokąta, pierwotnie jedenastoosiowy, z wydatnymi ryzalitami w fasadach frontowej i tylnej.

Ryzalit środkowy tylny zamknięty jest trójbocznie. Obecnie zachowana tylko część środkowa i zachodnia. Z części wschodniej pozostały tylko piwnice i fundamenty. Układ wnętrza dwutraktowy, znacznie przekształcony. Stropy częściowo sklepione, a częściowo płaskie. Na parterze w części środkowej, od północy, salon z profilowanym gzymsem podsufitowym i dwoma wnękami piecowymi. Elewacje frontowe posiadają wystrój architektoniczny o podziałach pilastrowo-lizenowych z wieńczącym gzymsem profilowanym. Okna opatrzone profilowanymi obramieniami (częściowo skutymi). W tylnym ryzalicie środkowym okna o nadprożach arkadowych. Ryzality boczne zwieńczone szczytami w formie półkolistej, środkowy ryzalit posiada szczyt trójkątny. Dach łamany polski, pokryty gontem, z nowszymi facjatami. Nad częścią środkową i skrajnymi dachy dwuspadowe, niskie. Przed pałacem, po obu stronach resztki fundamentów dwu oficyn. W roku 1920 zniszczone zostały pożarem dwie oficyny i wschodnie skrzydło pałacu - w 1936 r. rozebrane do fundamentów. W okresie okupacji pałac był użytkowany przez Niemców jako szpital wojskowy. Po wyzwoleniu użytkowany przez szkołę podstawowa, a po wybudowaniu nowej - opuszczony, popadający stopniowo w ruinę. Wojewódzki konserwator zabytków zlecił przeprowadzenie kapitalnego remontu zabytku, z jednoczesnym odbudowaniem nieistniejącego skrzydła wschodniego.

Pozostałości parku

Pochodzą z połowy XVIII w. i stanowią ślad dawnego założenia Suchodolskich, ukształtowanego na osi:pałac - kaplica dworska, w miejscu której znajduje się obecny XX-wieczny kościół. Na osi znajdowała się, widoczna do dziś, w założeniu i z częścią drzewostanu aleja dojazdowa długości około 300 m, a od strony zachodniej - założony na naturalnym cieku - wydłużony prostokątny staw, do dziś dobrze zachowany, częściowo zarośnięty. Od strony północno-zachodniej znajdował się drugi staw o nieregularnej linii brzegowej.

Około 1800 r. Suchodolscy rozszerzyli znacznie założenie parkowe, którego powierzchnia zajmowała około 6 ha. Wówczas też w pobliżu osi założenia usytuowane zostały dekoracyjne rzeźby kamienne. Do dziś zachowała się tylko jedna z nich, która pierwotnie przedstawiała postać mitologiczną, później ukształtowana jako św. Barbara, patronka babki Jana Suchodolskiego. Rzeźba późnobarokowa, ustawiona na wysokim cokole kamiennym podmurowanym cegłą. Obok - grób rodziny Suchodolskich, częściowo zdewastowany, pochodzący z XVIII w. W pobliżu nagrobek w postaci klasycystycznego obelisku na postumencie, pochodzący z przełomu XVIII-XIX w. Wokół zachowana część pierwotnego drzewostanu parkowego ze starymi lipami, jesionami i kasztanowcami. W roku 1967 park poddano pewnej, niezbyt udanej renowacji, Posadzono drzewa topolowe i robinię, czyli białą akację, oraz żywopłot z karagandy syberyjskiej. W stok bastionu południowego wmurowana została tablica betonowa z wkładką z czarnego granitu, na której wykuto napis: "Park Przyjaźni założony w roku 1967 w 50-tą rocznicę Wielkiej Rewolucji Październikowej". Tablica ta została usunięta w latach 90-tych.

Kościół św. Jana Nepomucena

Rzymsko-katolicki, pierwotnie miał charakter kaplicy dworskiej, którą wznieśli na tym samym miejscu Suchodolscy w pierwszej połowie XVIII w. W 1752 r. Michał Maurycy i jego żona Barbara (z Mężyńskich) Suchodolscy przebudowali kaplicę na kościół szpitalny, drewniany z murowanym prezbiterium. Od 1758 r. uznany jako kościół filialny parafii Swierże, a od 1768 r. - już jako samodzielny kościół parafialny. Rozebrany został w 1818 r. Ucisk wyznaniowy i narodowościowy ze strony władz carskich nie stwarzał możliwości budowy nowej świątyni i dopiero po ukazie tolerancyjnym w roku 1905 społeczeństwo miejscowe podniosło od nowa tę ideę. Budowę istniejącego do dziś kościoła rozpoczęto w 1907 r., a ukończono w 1909 r. W czasie I wojny światowej kościół zdewastowano i obrabowano. W okresie międzywojennym kościół wyposażono w organy i ołtarze. Druga wojna światowa przyniosła ponowne uszkodzenia świątyni, które po wyzwoleniu zostały usunięto.

Budynek jest murowany, halowy, trzynawowy, neogotycki, z nawami jednakowej szerokości. Od zachodu prostokątna kruchta, nad którą wznosi się wieża na rzucie kwadratu z dwiema bocznymi lokalnościanami. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, otoczone obejściem mieszczącym zakrystie. Wnętrze ze sklepieniami gwiaździstymi. Podziały z filarami przyściennymi i lizenami. Wyposażenie kościoła jednolite, neogotyckie, wykonane w technice snycerskiej. W bocznym ołtarzu obraz NMP z końca XVI w.

Figura przydrożna św. Jana Nepomucena

Drewniana, XVIII-wieczna, na kamiennym postumencie. Rzeźba pochodzi ze starego kościoła i przedstawia św. Jana Nepomucena. Ustawiona na skrzyżowaniu ulic, w połowie odległości między kościołem a szkołą.